Regionale energiestrategieën in Zuid-Holland
26 januari 2018
Regionale energiestrategieën in Zuid-Holland
De energietransitie begint op stoom te komen. Dat wil zeggen dat bijna iedereen ondertussen de noodzaak ziet en dat het inmiddels bruist van de initiatieven op weg naar een duurzame energietoekomst. Want dat is wat de energietransitie is, de verandering, de omslag van een samenleving die is ingericht op fossiele energie naar een samenleving die alleen nog gebruikt maakt van CO2-arme en hernieuwbare energie. Die omslag gaat gepaard met schokken, want er worden allerlei bestaande belangen geraakt – denk maar eens aan de kolenindustrie. En mensen worden geconfronteerd met de consequenties die zichtbaar worden van zonnepanelen in de straat tot windmolens in het landschap. We gaan van energie uit anonieme kolencentrales ver weg, naar opgewekte energie dichtbij. En dichtbij, daar komt de gemeente om de hoek. De energietransitie gaat veel van gemeenten vragen en die kunnen dat niet alleen. Vandaar dat wordt nagedacht over regionale energiestrategieën. Het is namelijk heel erg lastig om als gemeente in je eentje energie- of klimaatneutraal te worden. De Natuur en Mililieufederatie Zuid-Holland onderschrijft deze gedachte volledig en wil gemeenten daarin de helpende hand bieden.
Energieneutraal niet voldoende
Energieneutraal wil zeggen, evenveel energie opwekken als gebruiken. Dat is een stap in de goede richting, maar voor de aanpak van klimaatverandering nog niet voldoende. Dat vraagt immers dat de energievoorziening liefst volledig CO2-vrij is en gebaseerd op hernieuwbare bronnen zoals zon en wind. Maar stap één op weg naar de duurzame toekomst is nog steeds minder energie gebruiken. Anders blijf je windmolens bijbouwen om maar eens iets te noemen en dat wil je om landschappelijke en andere redenen ook niet overal. De NMZH blijft nog maar eens op die energiebesparing hameren, omdat deze doordat ze lastig begint te worden, weleens in de discussies ondersneeuwt. De focus is heel erg gericht op opwekken van duurzame energie. Op zich heel goed, maar nogmaals, voorlopig zijn we nog ver weg van de situatie dat we de beschikking hebben over oneindige energiebronnen. Ja, in potentie is dat de zon-instraling op aarde en de rendementen van zonnepanelen worden steeds beter, maar toch. Er ligt nog een hele wereld aan energie te winnen door besparing.
Energieopgave regio in kaart brengen
En dat is dan ook de eerste stap die gemeentelijke samenwerkingsregio’s moeten nemen op weg naar een gezamenlijke regionale energiestrategie. Goed in kaart brengen wat de energieopgave is in de regio. Wat is het (verwachte) energiegebruik in de regio, nu en in de nabije toekomst. Wat is daarop in mindering te brengen door energiebesparingsopties – in de gebouwde omgeving, in de industrie, in het vervoer. Wat is het potentieel aan duurzame energieopwekking in een regio? En wat betekent serieus werk maken energiebesparing en duurzame opwekking eigenlijk ruimtelijk? Wat gaat er veranderen in de openbare ruimte, wat betekent het voor ons landschap? Als je dat allemaal weet, komen vraag en aanbod dan bij elkaar? Hoe organiseer je het vervolgens, hoe betrek je je inwoners bij de transitie?
Draagvlak
Ga er dus maar aanstaan, aan zo’n regionale energiestrategie.Daarvoor is nog veel uit te zoeken, ook in hoe je dat doet. Daarom is er in 2016 een “Green deal Pilots Regionale Energiestrategie” afgesloten door ministeries, provincies, gemeenten en waterschappen. Dit programma is opgezet om ervaring op te doen met een aanpak waarmee in zeven pilotregio’s wordt gewerkt aan een regionale energiestrategie. Deze aanpak bestaat uit de realisatie van de beoogde CO2-reductie op korte termijn en aan het samenvoegen van alle ontwikkelingen en plannen tot een samenhangende strategie voor de betreffende regio in relatie tot de lange termijn opgave. Deze pilot is nu afgerond en geëvalueerd. Eén van de eerste aanbevelingen daaruit luidt: verwerf commitment voor het strategieproces. In gewoon Nederlands betekent dat, hou iedereen betrokken, van draagvlak voor het proces tot draagvlak voor de uitvoering. De NMZH onderschrijft dat volledig.
Energiestrategieën nog niet eenduidig en weinig concreet
In Zuid-Holland zijn er twee pilotregio’s die binnen het programma hebben gewerkt aan een regionale energiestrategie, Drechtsteden en Midden-Holland. Daarnaast heeft de Leidse regio een goede poging gedaan om tot een regionaal beeld voor de regionale energieopgave te komen. In alle deze processen was er ruimte om via werkateliers en andere werkvormen na- en mee te denken door allerlei organisaties en inwoners. Hoewel van waarde, lijken de energiestrategieën nog niet eenduidig en te weinig concreet. De waarde zit in het inzicht van wat de energieopgave van de regio is, hoeveel wordt er verbruikt, hoeveel kan er duurzaam opgewekt. Maar met name dat laatste vraagt nog wel een confrontatie met de ruimtelijke consequenties ervan. Om maar een gevoelig onderwerp te noemen, in veel gevallen ontkomt een regio niet aan windenergie als ze klimaatneutraal wil zijn. Omdat windenergie op dit moment de meest kosteneffectieve en substantiële manier is om duurzame energie op te wekken. Eén windmolen van 3 MW vraagt een vergelijkbare hoeveelheid zonnepanelen van 11 voetbalvelden.
NMZH gaat regio’s van Zuid-Holland in
En toch zou het goed zijn om de nu bestaande regionale energiestrategieën uit te bouwen en concreet te maken en toe te werken naar concrete projecten. En om ook in de andere regio’s in de provincie Zuid-Holland een aanzet te geven tot het opstellen van regionale energiestrategieën. Dat is wat de NMZH de komende periode wil gaan doen. De NMZH heeft zich vorig jaar uit en te na ingespannen om de ruimte voor windenergie op land op een goede manier in te vullen en daarbij te komen tot manieren waarbij de lusten en lasten van windenergie beter worden verdeeld. Daarbij hebben wij ons ook afgevraagd waar er eigenlijk nog ruimte is voor windenergie op land in Zuid-Holland. De NMZH heeft daartoe een uitgebreide analyse uitgevoerd op basis van huidig ruimtegebruik, bestaande waardevolle natuurgebieden, etc. Dat heeft geleid tot een windenergie-potentiekaart. Alleen is de opgave rond energie in de tussentijd veel breder. Daarom gaat de NMZH dit voorjaar de regio’s van Zuid-Holland in, te beginnen bij de eigen achterban van (lokale) natuur-en milieuorganisaties en inwonerscoöperaties rond energie. Om samen tot een regionaal beeld van mogelijkheden en inzet te komen. Dat beeld willen we gebruiken om de regionale energiestrategieën te verrijken, verbreden en van beter draagvlak te voorzien. En als het even kan met concrete projecten waarbij inwoners een rol kunnen spelen. Immers, de energietransitie wordt lokaal en samen met inwoners gewonnen of niet.
