Legaal toxische milieupersistente stoffen lozen met een omgevingsvergunning?
26 januari 2018
Legaal toxische milieupersistente stoffen lozen met een omgevingsvergunning?
In de laatste decennia zijn significante vorderingen gemaakt in het beschermen van de volksgezondheid én het milieu door het toegenomen milieubewustzijn, strengere wet- en regelgeving en duurzamere ambities zowel bij overheden als de industrie. Toch zijn er nog veel vraagtekens die gezet kunnen worden bij de huidige gang van zaken, onder meer omtrent het verlenen van omgevingsvergunningen. Zo kan een bedrijf onder bepaalde voorwaarden toestemming krijgen voor het lozen van zogenoemde ‘persistente stoffen’ in het milieu middels een omgevingsvergunning. Deze omgevingsvergunning wordt uitgegeven door het betreffende bevoegd gezag zoals de provincie, waterschap of rijksoverheid.
Persistente stoffen
Persistente stoffen zijn stoffen die niet of nauwelijks afbreekbaar zijn in het milieu en van origine ook niet voorkomen in het milieu. Deze milieuvreemde stoffen zijn vaak afkomstig uit de chemische industrie. Juist vanwege de persistente eigenschappen van deze stoffen kunnen deze zeer schadelijk zijn voor de volksgezondheid én het milieu. Vooral wanneer deze stoffen in lage concentraties al toxische uitwerkingen hebben en/of zich ophopen in organismes (waaronder de mens). De door de industrie gebruikte chemische stoffen dienen door de industrie zelf onderzocht en beoordeeld te worden op onder andere de mate waarin deze persistent, bioaccumulatief en toxisch zijn. Deze zogenaamde PBT 1 beoordeling geeft de industrie en het bevoegd gezag beter inzicht in de gevaren van deze stoffen en zijn daarmee richtinggevend voor hoe er omgegaan moet worden met de stof om de veiligheid van volksgezondheid en het milieu te waarborgen.
Legale lozing
Persistente stoffen kunnen een belangrijke en waardevolle plaats hebben in de (circulaire) economie en het functioneren van de samenleving zoals wij die nu kennen. Vooral wanneer deze stoffen in een 100% gesloten circulair circuit blijven en er geen emissie is naar de omgeving over de gehele levensduur van de stof. In de praktijk is dit echter lastig te realiseren en blijkt dat via diverse wegen deze persistente stoffen terecht komen in mens en milieu. Een schrijnend geval is de 100% legale lozing van persistente stoffen middels omgevingsvergunningen. Ondanks het feit dat deze stoffen bewezen persistente eigenschappen hebben mogen deze binnen de vergunde hoeveelheden worden geloosd in water, lucht of bodem. Dit geval is schrijnend omdat het de bewuste lozing betreft van een stof die niet of nauwelijks afbreekt in het milieu.
Chemours
Een concreet voorbeeld van vergunde lozing van persistente stoffen met toxische eigenschappen is de lozing van de polymerisatiehulpstoffen GenX door het chemiebedrijf Chemours te Dordrecht. Chemours gebruikt GenX stoffen in de productie van fluoroplastics die onder andere toepassing vind als antiaanbaklaag in pannen. In 2012 heeft de provincie Zuid-Holland middels een omgevingsvergunning toestemming gegeven aan Chemours tot lozing van deze GenX stoffen in het milieu. Dit betrof een jaarlijks maximum van 6.400 kg voor de GenX stof FRD903 via de rioolwaterzuivering Dordrecht op de rivier Beneden Merwede. Ook is er vergunning verleend voor de lozing naar de lucht van 640 kg voor de stof FRD903 en van 1.200 kg voor de stof E1. Ten tijden van het verlenen van de vergunning was het reeds duidelijk voor zowel Chemours als de provincie dat deze GenX stoffen persistent zijn in het milieu en toxische eigenschappen hebben. Vanwege zorgen omtrent de veiligheid van de openbare drinkwatervoorziening heeft de provincie in april 2017 de vergunde emissie voor deze stoffen verlaagd naar respectievelijk 2.035, 450 en 450 kg per jaar 2. Hoewel dit een significante reductie betreft mag het duidelijk zijn dat gezien de persistente en toxische aard van deze stoffen dit vroeg of laat problemen oplevert voor mens en het milieu.
Biobased en gesloten circulaire ketens
De Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland is van mening dat de vergunde lozing van persistente stoffen geheel moet stoppen aangezien het een gang van zaken is die niet houdbaar is. De oplossingsrichting ligt in de ontwikkeling van niet persistente alternatieve (biobased) en 100% gesloten circulaire ketens waarbij emissie naar mens en milieu niet mogelijk zijn.
REACH systeem
Om inzicht te krijgen in de omgang van chemische stoffen wordt in het volgende nieuwsbericht ingegaan op het REACH systeem, een Europese verordening over de productie van en handel in chemische stoffen. Hoewel de intentie van dit systeem de goede kant op wijst is het resultaat onvoldoende. Zo is de GenX stof FRD902, dat de basis vormt voor FRD903, geregistreerd bij de European Chemicals Agency (ECHA) onder REACH en goedgekeurd voor gebruik in de Europese lidstaten sinds eind 2009. Wat de perikelen rondom GenX nog stuitendere maakt is dat in het REACH dossier voor deze stof duidelijk staat vermeld dat deze stof niet terecht mag komen in de riolering, waterlichamen of bodem (zie onderstaand citaat uit het dossier 3).
Zoals uit het bovenstaande blijkt wordt hieraan geen gehoor gegeven en worden de GenX stoffen nog altijd indirect geloosd op het oppervlaktewater en direct naar de lucht op basis van de omgevingsvergunning.
1 Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), 2016, Persistente stoffen http://www.rivm.nl/rvs/gevaarsindeling/pbt_vpvb
2 Artikel Provincie Zuid-Holland: De provincie verlaagt toegestande uitstoot Chemours: https://www.zuid-holland.nl/@17060/vergunning-chemours/
3 REACH dossier GenX stof FRD902 https://echa.europa.eu/registration-dossier/-/registered-dossier/2679/9
Bron: Pixabay