Blog: Buijtenland van Rhoon, verder weg dan ooit

31 mei 2016

Na 10 jaar en drie bemiddelingsrondes verder is het Buijtenland van Rhoon verder weg dan ooit. De NMZH is onthutst en teleurgesteld. Wat ging hieraan vooraf en hoe gaan wij nu weer verder?

In 2008 heeft de NMZH het convenant Visie en Vertrouwen getekend dat aan de basis stond van de samenwerking tussen overheden en maatschappelijke partners bij de ontwikkeling van Maasvlakte 2. Het convenant ging uit van een dubbele doelstelling: de versterking van de positie van Mainport Rotterdam door de aanleg van Maasvlakte 2 en de verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving in Rijnmond. Het kabinet en uiteindelijk de Tweede Kamer hebben in 2006 in een planologische kernbeslissing (PKB) de ruimtelijke voorwaarden bij wet vastgelegd voor de realisatie van deze dubbele doelstelling. Een van de projecten is de realisatie van 600 ha nieuw natuur- en recreatiegebied in het Buijtenland van Rhoon. De oorspronkelijke gedachte was om in totaal 600 ha openbaar toegankelijk natuur- en recreatiegebied in Midden-IJsselmonde te realiseren, met ten zuiden van de Essendijk hoogwaardige natuur met recreatief medegebruik en ten noorden van de Essendijk de hoofdfunctie openluchtrecreatie met natuurwaarden. Een prachtig plan en een stevige impuls voor de lokale en regionale economie. Vanuit de Rijksoverheid is voor de realisatie van deze plannen € 117,5 miljoen (prijspeil 2002) beschikbaar gesteld.

De NMZH en andere maatschappelijke partners hebben hun handtekening gezet onder het convenant en er is gestart met de uitvoering van deze mooie plannen. Bijna alle afspraken voor de aanleg, inrichting en exploitatie van Maasvlakte 2 zijn gerealiseerd. De natuurcompensatie is gerealiseerd maar uit de beheerplannen blijkt dat de natuurdoelen niet worden gehaald en de doelen voor het Buijtenland van Rhoon hierbij ver achterblijven en al jaren op zich laten wachten.

Het oorspronkelijk plan voor het Buijtenland van Rhoon zette in om het prachtige, authentieke cultuurlandschap, de groene long op steenworp afstand van stad en haven te behouden en verder te ontwikkelen als natuur- en recreatiegebied samen met betrokken agrariërs, ondernemers en bevolking de inrichting en het beheer van het gebied vorm te geven. Dit eerste schetsontwerp riep veel weerstand op. Na de eerste bemiddelingsronde van oud-gedeputeerde Jan Heijkoop zijn wij akkoord gegaan met de voorgestelde aanpassingsvoorstellen. Ondanks deze bemiddelingspoging bleef de weerstand en nam deze zelfs toe. Na de tweede bemiddelingsronde van oud-Minister Cees Veerman is een deel van de 300 ha natte natuur vervangen door aangepaste akkernatuur die zich goed laat combineren met recreatie en natuur. Ook met deze aanpassingen ingegeven door de wensen van de agrariërs in het gebied zijn wij akkoord gegaan. Niet van harte maar wel vanuit de houding dat je moet blijven luisteren en plannen moet willen aanpassen om meer draagvlak te krijgen. Ook is voorzien in het oprichten van een gebiedscoöperatie om de agrariërs en bevolking meer invloed te geven in het proces.

De toenmalige staatssecretaris Dijksma heeft in haar kamerbrief van 13 juli 2014 richting de Tweede Kamer aangegeven de herzieningen te accepteren mits deze blijven binnen de doelen van het PMR/PKB en de afgesproken realisatieperiode tot en met 2020. Ondanks deze tweede bemiddelingspoging bleef de weerstand tegen de plannen voor het Buijtenland van Rhoon.

Dit jaar dus alweer de derde bemiddelingspoging. Op 14 mei 2016 hebben de kwartiermakers hun definitieve rapport ‘Kansen pakken in het Buijtenland van Rhoon’ opgeleverd. Na maanden van praten met het gebied en de betrokken agrariërs zijn de plannen gepresenteerd. Wat ook weer bijzonder is, of eigenlijk ook weer niet gezien de ervaringen van de afgelopen jaren, is dat de agrarische ondernemers verenigd in de Vereniging Agrarische Belangen IJsselmonde (VABIJ) op 23 mei alweer hebben laten weten dat dit definitieve eindadvies niet op draagvlak kan rekenen bij de agrariërs. Weg advies. Er gaat wel veel fout. Hebben de kwartiermakers zitten slapen? Neemt de provincie haar rol als opdrachtgever wel serieus?

Maar ook wij komen na bestudering van het eindadvies van de kwartiermakers tot een onthutsende conclusie. Het advies geeft onvoldoende invulling aan de afgesproken doelen. Nu alleen het plan ‘Levend Buijtenland van Rhoon’ van de Vereniging Cultuurlandschap (VNC) als uitgangspunt is genomen zijn de voorgestelde plannen nu zover verwaterd dat ze in niets meer aansluiten bij de afgesproken dubbele doelstelling. Al in 2014 gaf staatssecretaris Dijksma aan dat het VNC-plan niet voldoet aan de PKB. Ook de aanbevelingen van het advies van oud-Minister Cees Veerman zijn losgelaten in plaats van als uitgangspunt genomen.

Als je de plannen voor het Buijtenland van Rhoon echt niet wilt dan heb je het nu na 10 jaar wel voor elkaar. Ook de rol van de provincie blijft verbazen. Maar dat geldt ook voor de kwartiermakers en de totstandkoming van dit derde advies. Een trieste vertoning. Zeker omdat de eerder gemaakte afspraken met de overheid wettelijk binnen een PKB zijn vastgelegd en dat de overheid er in 10 jaar niet in slaagt om een begin te maken met de uitvoering van deze plannen. Maar ook het gebrek aan doorzettingsmacht van de provincie en het ontbreken van goed inzicht in de lokale verhoudingen roept veel vragen op. Dit zegt iets over de betrouwbaarheid en draagkracht van de overheid bij het maken van dit soort afspraken.

Hoe nu verder? Even afstand nemen, adem halen en hergroeperen. De huidige situatie bespreken met de convenantspartijen in de Tafel van Borging. Lessen trekken omdat anders dit soort afspraken met de overheid niet meer gemaakt kunnen worden vanwege de grote onzekerheden bij de werkelijke realisatie. Je kunt het juridisch hard vastleggen, maar je moet het in een gebiedsontwikkeling wel voor elkaar krijgen. Blijkt ook nu weer. Want zeg nu zelf, voor welke landelijke regio in Zuid-Holland liggen mooie plannen en geld klaar om tot een gebiedsontwikkeling met verbrede en duurzame landbouw te komen in combinatie met een investering in de kwaliteit van de leefomgeving met recreatie en natuurwaarde? In deze tijd komt dat nog maar zelden voor.

Als NMZH blijven wij ons natuurlijk wel inzetten om de doelstelling voor de verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving in Rijnmond te realiseren. De inwoners van Rijnmond rekenen op ons.