Ondanks groene visie gaat het slechter dan ooit met de Amazone van Nederland

Een kwart eeuw geleden richtten wij met enkele bezorgde burgers de Stichting Groene Hart op en in 2004 wees de Rijksoverheid het gebied aan als Nationaal Landschap. Inmiddels kunnen we ons kantoor beleggen met honderden rapporten over het Groene Hart, maar ondanks al die groene visies gaat het slechter dan ooit.

In het Groene Hart wonen bijna 1 miljoen mensen en in de Randstedelijke gebieden rond het Groene Hart meer dan 7 miljoen. De druk van de woningmarkt is dus enorm, maar het gaat niet alleen om locaties voor huizen. Er is ook ruimte nodig voor bedrijven, kantoren, windmolens en zonneparken. Op diverse plekken, onder andere ten oosten van Den Haag en ten westen van Utrecht, zijn hierdoor stukken grondgebied van het Nationaal Landschap Groene Hart afgesnoept; ook dat is keurig in al die groene rapporten vastgelegd. Zelfs de toenmalige rijksbufferzones rond het Groene Hart zijn op diverse plekken aangetast door bouwlocaties. Vrijwel alle beleidsplannen om gebieden open te houden, zijn sinds 2004 faliekant mislukt. Zo is de historische levensader van het Groene Hart, de Oude Rijnzone, door alle verstedelijking volledig dichtgeslibd. Wie een fietstocht probeert te maken van Katwijk naar Utrecht, rijdt zich vast in steenwoestijnen en wegafzettingen. Wie probeert om per fiets vanuit Rotterdam het Groene Hart te bereiken, raakt nog sneller vast!

Nog erger is de verrommeling in het Groene Hart, zoals bijvoorbeeld de kassencomplexen, bedrijventerreinen met distributiecentra en schreeuwerige lichtreclames langs de A12 tussen Gouda en Den Haag. Of de kleine kernen in het Groene Hart, waar senioren met behulp van CPO-constructies (collectief particulier opdrachtgeverschap) kleine Knarrenhofjes realiseren; hun eigen woningen worden vaak doorverkocht aan ouderen van buiten de gemeente. Of de randgemeenten, bijvoorbeeld Vinkeveen en Uithoorn, waar steeds meer Randstedelingen naartoe verhuizen. Jongeren in de kleine kernen maken op deze manier geen schijn van kans… Zo kleurt de kaart van het Groene Hart steeds verder rood.

De voortgaande verstedelijking heeft funeste gevolgen voor milieu, natuur en landschap. De stikstofcrisis slaat hard toe door de overheersende rol van de intensieve veehouderij in het Groene Hart. Het landschap van de veenweiden en wetlands – uniek in de wereld – staat onder steeds grotere druk en weidevogels zoals de grutto’s dreigen te verdwijnen.

Op lange termijn is het Groene Hart niet geschikt voor woningbouw, door de voortgaande bodemdaling en verdere vernatting. De klimaatcrisis zal deze processen versnellen. Het enige alternatief is verdichting van de woongebieden, hoger bouwen, bouwen in spoorzones of zelfs bouwen over het spoor. Veel verouderde bedrijventerreinen met ‘platte dozen’ en kantorenparken met uitgestrekte parkeerterreinen kunnen veel efficiënter worden ingericht, namelijk meerlaags en met parkeerkelders, of worden omgebouwd tot woonwijken. Zo worden in Woerden twee kantorenwijken, Middelland en Snellerpoort, omgebouwd tot woonwijken met onder andere appartementencomplexen voor jonge starters.

Beslag op groene polders is hierdoor niet nodig! De bevolking van het Groene Hart en de Randstad zal de komende jaren verder toenemen. Al die miljoenen mensen hebben recreatieve ruimte nodig. Het Groene Hart wordt de groene long voor de dichtbevolkte Randstad, de ‘Amazone van Nederland’.

Drs. Bernt Feis is oud-directeur van Stichting Groene Hart

Drs. Ron Gast is oud-voorzitter van Stichting Groene Hart