Stikstofvoorstel biedt onvoldoende uitzicht op doorbraak

15 juli 2025

Samenwerking is hoopgevend, maar inhoud blijft achter

Het plan, dat is opgesteld door onder andere VNG, LTO, Unie van Waterschappen en IPO, bevat een pakket van maatregelen om stikstofuitstoot te reduceren en ruimte te creëren voor woningbouw, landbouw en energieprojecten. Het voorstel onderstreept het belang van gebiedsgericht werken en monitoring, en spreekt over sancties bij het niet halen van reductiedoelen.

Toch blijven cruciale onderdelen buiten beeld. Zonder harde ecologische randvoorwaarden, zoals hoog waterpeil, rust in het broedseizoen en bemestingsvrije zones, blijft het natuurherstel onzeker en juridisch kwetsbaar. Ook ontbreekt heldere normstelling op bedrijfsniveau, terwijl dit juist essentieel is om vergunningverlening in Natura 2000-gebieden mogelijk te maken.

Juridische houdbaarheid ontbreekt

Ook andere natuurorganisaties uitten stevige kritiek. Zij wijzen erop dat het voorstel natuurdoelanalyses buiten de vergunningverlening laat en onvoldoende concreet maakt hoe stikstofreductie juridisch verankerd wordt. Daarmee dreigt een herhaling van zetten: beleidsmatige ambities zonder rechtszekerheid of ecologische impact.

Werkgeversorganisaties zoals VNO-NCW en Bouwend Nederland herkennen die zorgen. Zij benadrukken dat het plan pas perspectief biedt als reductiedoelen wettelijk worden vastgelegd, en ondernemers duidelijke handvatten krijgen om te verduurzamen.

Geen tijd meer voor vrijblijvende plannen

In 2024 daalde de stikstofuitstoot uit dierlijke mest met slechts 3%. Dat is veel te weinig om doelen voor natuurherstel en vergunningverlening binnen bereik te brengen. Zolang echte resultaatsturing uitblijft, blijven zowel natuur als economie geblokkeerd. Ondertussen nemen provincies als Gelderland het heft in eigen hand met maatregelen als snelheidsverlaging, maar ook die initiatieven verliezen effect zonder stevig landelijk beleid.

Wat is nodig?

Wat ons betreft is dit voorstel geen oplossing, maar hoogstens een vertrekpunt. Er is dringend behoefte aan:

• Juridisch afdwingbare ecologische randvoorwaarden per gebied;
• Helderheid over reductiedoelen richting 2030;
• Resultaatsturing in plaats van vrijblijvende procesafspraken;
• Integratie met stikstof-, klimaat- en natuurbeleid op alle bestuursniveaus.

Zonder deze elementen blijft de impasse voortduren en blijft de natuur verder achteruitgaan. Als samenleving kunnen we ons dat niet permitteren. De tijd van intenties is voorbij. Het is nu tijd voor keuzes die juridisch én ecologisch houdbaar zijn.