Nieuw mestbeleid vereist grootschalige transitie landbouw om te kunnen slagen

1 november 2021

Dit schrijven Natuurmonumenten, LandschappenNL, Vogelbescherming Nederland en de Natuur en Milieufederaties in hun reactie op het voorgestelde 7e actieprogramma Nitraatrichtlijn van het ministerie van LNV. Schoon water is essentieel voor onze natuur en het bevorderen van de biodiversiteit. Schoon en voldoende water is zoveel meer: het is ook de basis voor drinkwater, de landbouw en de industrie.

Wat houdt het mestbeleid in?
Het doel van het mestbeleid is om de waterkwaliteit te verbeteren door te voorkomen dat de meststof nitraat in het oppervlakte- en grondwater terechtkomt. De natuurorganisaties steunen de toegenomen ambitie en de voorgestelde verplichte maatregelen in het actieprogramma. Maar alleen met een snelle omschakeling van intensieve naar extensieve landbouw kunnen de Europese waterdoelen op tijd gehaald worden.

Teo Wams, directeur Natuurmonumenten: “Tien jaar lang is geprobeerd met vrijwillige maatregelen ons water schoner te krijgen. Dat is niet gelukt. Op Europese kaarten kleurt Nederland rood vanwege de slechte waterkwaliteit. Nederland scoorde in 2019 zelfs het slechtste van alle Europese landen. Slechts 1 procent van al onze Nederlandse wateren krijgt de status ‘goed’. Dat is dramatisch voor onze kwetsbare natuur. Een overschot aan meststoffen zorgt voor te voedselrijk water waardoor kwetsbare planten en dieren doodgaan”.

Extra maatregelen nodig
Ook zijn verplichte bufferstroken langs water een voorwaarde om te zorgen dat er minder vervuilende stoffen in het water komen. Daarnaast roepen natuurorganisaties op om meer samenhang aan te brengen met ander beleid. Maatregelen die stikstof tegengaan, natuurontwikkeling bevorderen en water de ruimte geven dragen namelijk ook bij aan schoner water. Tot slot willen we meer controle op mestfraude door onder andere het fijnmaziger meten van concentraties nitraat in sloten.

Gebrek aan vooruitgang
Met het nieuwe actieprogramma wil het ministerie van LNV aan de Europese Commissie weer toestemming vragen om meer mest in onze bodem te brengen. De zogenaamde ‘derogatie’. Het is sterk de vraag of die derogatie nogmaals verleend gaat worden. Vanuit Europa komen kritische geluiden over de Nederlandse waterkwaliteit en het gebrek aan vooruitgang daarvan. De Eurocommissaris van Milieu heeft al aangegeven dat de maatregelen die het ministerie in het actieprogramma voorstelt geen blijk geven van de urgentie en de ernst van het waterprobleem in Nederland.

De natuurorganisaties stellen dat het volledig behouden van de derogatie leidt tot minder economische prikkels om de landbouw te extensiveren. Het staat daarmee het herstel van de natuur en biodiversiteit in de weg. Minder derogatie mag echter niet leiden tot meer gebruik van kunstmest, dit is namelijk ook schadelijk voor het water. Alleen een algehele vermindering van het gebruik van meststoffen kan de druk op de waterkwaliteit verminderen.