Inwoners Zuid-Holland wensen meer groen in nabije leefomgeving

18 oktober 2021

Inwoners Zuid-Holland wensen meer groen in nabije leefomgeving

In een korte introductie legden ze eerst uit wat de Groene Peiler precies inhoudt. Het is een online panel van de NMZH, iedereen kan lid worden. Het is wel een pré als degenen die lid zijn enige affiniteit hebben met de doelstellingen van de NMZH, of dat het mensen betreft die actief zijn binnen organisaties die zijn aangesloten bij het netwerk. De leden van het panel krijgen enkele keren per jaar een uitnodiging voor een Groene Peiler.

Het programma Gezond en Veilig is een programma van de provincie Zuid-Holland. Er is nog twee jaar de tijd uitgetrokken om het thema gezondheid te verkennen. De provincie Zuid-Holland wil meer inzicht in de ideeën en gedachten over dit onderwerp verkrijgen. Er is een gezondheidskaart van de provincie Zuid-Holland ontworpen die hiervoor als basis geldt.

Op de basiskaart zijn drie verschillende kleuren te zien, elke kleur geeft een waarde qua gezondheid aan. Lichtblauw betekent een bovengemiddeld goede gezondheid in de regio, hoe donkerder de kleur blauw (of paars), hoe slechter het gesteld is met de gezondheid in de regio. Het doel van de provincie is onder meer om de gezondheidsverschillen in de provincie te verkleinen.

Eén van de vragen die in de Groene Peiler werd gesteld, is welke drie maatregelen bijdragen aan een gezonde leefomgeving? Meer groen erbij in de omgeving scoort het hoogst. Dit kan ermee te maken hebben dat de enquête is gelanceerd in coronatijd, een periode waarin mensen aangaven meer behoefte te hebben aan groen en aan ommetjes. Ook de verbetering van de luchtkwaliteit is belangrijk en daarbij minder autoverkeer in de directe woonomgeving.

Welke veranderingen in het openbare groen zijn essentieel voor het verbeteren van de gezondheid? Hierop werd gezegd: meer natuurlijk groen met meer biodiversiteit en daarbij ook stadsranden en -corridors. De milieuaspecten luchtverontreiniging en het gebruik van pesticiden scoren erg slecht en worden genoemd als aspecten met de meest negatieve invloed op de algehele gezondheid in de provincie.

Maar wat is de rol van de overheid in dit hele verhaal? Uit de enquête komt tevens naar voren dat de overheid volgens de respondenten over het algemeen onvoldoende doet om gezond gedrag te stimuleren. Volgens de respondenten zou de overheid er bijvoorbeeld voor kunnen zorgen dat er meer aantrekkelijk groen in de diverse buurten komt, waar mensen kunnen bewegen. Ook financiële prikkels zijn belangrijk om scherp te houden. Maatregelen die beweging zouden kunnen stimuleren zijn bijvoorbeeld: meer aantrekkelijk groen in de wijk en betere fiets- en wandelpaden. Ook helpt het om duurzaam gedrag al op jonge leeftijd te stimuleren, en zouden respondenten het daarnaast leuk vinden als er beweegactiviteiten in de wijken worden georganiseerd.

De leefomgeving heeft invloed op de gezondheid. De inrichting van de leefomgeving moet de gezondheid daarom optimaal ondersteunen. Hoe gaan we dat bereiken? Het is belangrijk om gezondheid en veiligheid een plek te geven. Dit kan alleen door samen te werken met anderen. Het ontwikkelprogramma van de provincie loopt tot en met 2023. Binnen dit programma wordt samengewerkt met GGD ’s, gemeenten en universiteiten. Er wordt gestart vanuit eigen opgaven. Vanuit die opgaven wordt gekeken waar er raakvlak is met gezondheid. De vraag ‘wat doen we al en wat kunnen we nog doen’ komt vele malen voorbij in dit proces. Zaken die dan vooral naar voren komen zijn: gezonde bereikbaarheid, actieve infrastructuur, goede mobiliteit. Maar ook fietsbeleid, schone binnenvaart.

Er komen dus diverse zaken naar voren uit de Groene Peiler. Wat doet de provincie met de onderwerpen die u belangrijk vindt? Er wordt van alles gedaan om meer groen dichtbij te realiseren, op allerlei manieren. De provincie heeft eigen programma’s, maar kijkt ook naar programma’s van andere partijen en organisaties. Veel steden zijn bezig met het vergroenen van de openbare ruimte. Ook minder autoverkeer staat bij veel steden volop in de aandacht. De provincie is verantwoordelijk voor goede wegen. Ook wordt aandacht besteed aan burgermetingen van lucht en geluid. Het convenant klimaatadaptief bouwen moet daarnaast helpen om de gezonde leefomgeving daadwerkelijk te gaan realiseren in de komende jaren.

In vier deelsessies gingen de deelnemers nader met elkaar in gesprek.

Voeding en gezondheid:
Tijdens deze sessie gaven Sanne Kruyff (Programma Gezond & Veilig Zuid-Holland) en Mart Nooijen (Tuin van Holland) een kijkje in de keuken van Provincie Zuid-Holland op het thema voeding en gezondheid. Voedsel is een oorzaak én oplossing van verschillende opgaven in Zuid-Holland met betrekking tot gezondheid, duurzaamheid en veiligheid. Van uitstoot, tot eenzaamheid en ziekten zoals diabetes en obesitas. De dringende oproep aan overheden is om beleid te heroriënteren en te gaan werken vanuit een integrale benadering op voedsel.

De provincie zet al sterk in op het bevorderen van een gezond, lokaal en duurzaam voedselaanbod in de regio. Maar om onze ambities voor een gezonder Zuid-Holland te realiseren moet die gezonde tomaat niet alleen geproduceerd en geleverd worden, maar ook geconsumeerd door de mensen die het nodig hebben. De opgave rondom gezondheid vraagt om een brede, integrale benadering die soms voorbij de grenzen van gemeenten of beleidsdomeinen gaat. En voorbij de belangen en verantwoordelijkheden van afzonderlijke stakeholders (waaronder de provincie zelf). Dat gaat niet vanzelf, dus hoe pak je dat aan? Dat hebben we samen met aanwezigen besproken tijdens deze interactieve sessie.

Burgermeetnetten
In de sessie over citizen science is stilgestaan bij de mogelijkheden burgers milieukwaliteit te laten meten. De provincie Zuid-Holland wil daar een faciliterende rol in spelen. Daarvoor stelt zij apparatuur beschikbaar, zorgt voor een gebruikersplatform/burgerforum en voor een plek waar data op kunnen worden neergezet (RIVM-website) en begeleidt groepen die luchtkwaliteit meten. Het meten van geluid is wellicht een volgende stap voor de provincie – een burgermeetnet rond RTHA is daarin een eerste stap. Opvallend is dat de aanwezigen een groot vertrouwen hadden in de data die met citizen science worden geleverd en een relatief laag vertrouwen in de officiële overheidsdata. De verwachting bij de deelnemers is dat de overheid de burgerdata actief oppakt en daar beleid op maakt. De eigen rol van de burger bij het oplossen van luchtkwaliteits- en geluidsproblemen werd relatief laag ingeschat. Conclusies: citizen science wordt erg interessant gevonden; het vertrouwen in de overheid ten aanzien van milieubeleid heeft een oppepper nodig; het zelfsturend vermogen van de burger vraagt om activatie, onder ander door het goed aangeven wat de overheid wel en niet kan én goed te benoemen waar de burger zelf mee aan de slag kan.

Groene Cirkel gezonde stad
Tijdens deze sessie zijn we in gesprek gegaan over het realiseren van een groene gezonde stad. Wij werken aan de groene cirkel ‘groene gezonde stad’ aan de hand van onze droom voor een groene gezonde stad waarin het stedelijk gebied in Zuid-Holland in 2040 tot de tien groenste en gezondste steden van de wereld behoort:

De regio is dan een voorbeeld van wereldklasse voor klimaatadaptatie door de verbinding van biodiversiteit, economie, gezondheid en menselijk welbevinden. Het stedelijk gebied is radicaal vergroend, tot wel 40% van het oppervlak, en onlosmakelijk verbonden met natuurgebieden van internationale allure in de provincie. Een “groene paraplu” van honderdduizenden nieuwe bomen in de woon- en werkgebieden zorgt voor schaduw in de zomer en een veel aantrekkelijker woon- en werkomgeving. Een “groene spons” van groene tuinen, wadi’s en een waterdoorlatende infrastructuur maken de stad aantrekkelijk en weerbaar tegen klimaatverandering, en tegelijkertijd creëren we een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bedrijven.

In het gesprek tijdens het Webinar zijn we er op in gegaan hoe we na onze startbijeenkomst deze droom in de praktijk kunnen uitwerken. Hierbij hebben we gesproken over de partijen die nog van belang zijn om hierbij aan te haken, en het gevaar van losse pilots opzetten: het doel moet zijn om er van te leren en deze kennis op andere plekken ook toe te kunnen passen. Als je dit niet goed organiseert riskeer je dat je losse projecten opzet die na enige tijd weer verdwijnen, zonder dat er kennis gedeeld wordt. Wij nemen deze input mee bij het vervolg van de groene cirkel.

Milieu, duurzaamheid en gezondheid
In de vierde sessie hebben de deelnemers gekeken naar milieu, duurzaamheid en gezondheid: hoe versterken deze thema’s elkaar en waar lopen ze juist uit elkaar? Dit gebeurde aan het hand van een Mirobord (digitale notities plakken) en enkele stellingen zoals: weg met het zomergoed, lang leve het ecologische geveltuintje of: windmolens zijn slecht voor het milieu- weg ermee. Dit leidde natuurlijk tot verschillende inzichten en reacties maar uiteindelijk ook tot de conclusie dat zonder een combinatie van de thema’s geen groei mogelijk is. Er is een integrale aanpak nodig om gezond leven en een gezonde leefomgeving te bewerkstelligen. Voor de nadere uitwerking zijn visitekaartjes uitgewisseld en nieuwe contacten gelegd.