We kunnen niet zonder natuur! Ga vooral stemmen op 6 juni

3 juni 2024

80% van onze natuurwetgeving komt uit Brussel. De coördinatie van het natuur- en milieubeleid is vanuit de EU begonnen in de jaren ’70. Ooit liep Nederland daarbij voorop, maar dat is allang verleden tijd. Tot op heden vormen de natuurrichtlijnen – de vogelrichtlijn (1979) en de habitatrichtlijn (1992) – de hoeksteen van de inspanningen van de EU om de biodiversiteit te beschermen en in stand te houden. Deze twee richtlijnen stellen veel soorten en habitats onder een gemeenschappelijke beschermingsregeling met regelmatige monitoring- en rapportageverplichtingen voor de lidstaten. De achteruitgang die dankzij deze richtlijnen is gedocumenteerd vraagt om uitgebreidere en meer gecoördineerde maatregelen en dwingt ook landen als Nederland om zorgvuldig om te blijven gaan met de natuur en het milieu.

In de afgelopen jaren hebben wij kunnen ervaren dat zonder deze EU-richtlijnen het natuurbeleid in Nederland verder zou zijn afgezwakt en de natuur, die er al slecht voorstaat, nog in een slechtere staat zou zijn. Op basis van deze EU-richtlijnen konden veel voorgestelde verslechteringen succesvol worden aangevochten. Maar we zien nu de beweging richting Europa om deze richtlijnen en wetgeving, waaronder het natuurbeleid, verder af te zwakken.

Voorbeelden te over, alleen al in 2024. Het EU-plan om bestrijdingsmiddelen in de landbouw in 2030 te halveren is door de Europese Commissie op 6 februari 2024 ingetrokken. Ondanks de dringende noodzaak om het gebruik van pesticiden nu drastisch te reduceren zetten we zo weer twee stappen achteruit. Eerder had de Europese Commissie de vergunning voor het gebruik van glyfosaat al met tien jaar verlengd. Daarbij onthield Nederland zich van stemmen, tegen de nadrukkelijke wens van de Tweede Kamer in. Er is een stevige lobby gevoerd door de chemische bestrijdingsmiddelenindustrie en vanuit de gangbare landbouw om dit te bereiken.

Ook de Europese Natuurherstelwet die eind 2023 is gepresenteerd is op 27 februari 2024 in een sterk afgeslankte vorm aangenomen door het Europese Parlement. Het oorspronkelijke plan van de natuurherstelwet om een verbod op verslechtering van de natuur in te voeren, werd geschrapt. Ook hier was de inzet vanuit de landbouw om de Natuurherstelwet een kopje kleiner te maken erg groot. Uiteindelijk is de tragiek dat hierdoor de verslechtering van Natura 2000-gebieden (Europese Habitats) gewoon door kan gaan. Zo’n 80% van de Europese habitats verkeert nu al in slechte staat.

Ondertussen zijn er ook in Nederland plannen gemaakt voor natuur, stikstof en klimaat. Na het bestuderen van al deze plannen brachten op 26 februari 2024 de kennisinstellingen PBL, de WUR, Deltares en het RIVM naar buiten dat deze maatregelen onvoldoende zijn om nationale doelen voor natuur, stikstof, klimaat en water van 2030 en 2035 te kunnen halen. Dit is niet het eerste nationale of internationale onderzoek dat ons hierop wijst. Na ieder onderzoek blijkt dat door meer inzicht nog meer nodig is en nog scherpere keuzes noodzakelijk zijn om de doelen te kunnen halen.

Vandaag de dag beschikt de EU over een van de meest uitgebreide milieu- en klimaatwetgevingen ter wereld. Sommige EU‑wetgeving heeft betrekking op de uitstoot van verontreinigende stoffen of broeikasgassen, verontreinigingsniveaus in de lucht of het water, of emissies uit specifieke bronnen, zoals de industrie of het vervoer. Sommige EU-natuurwetgeving, zoals het EU-initiatief over bestuivers, vraagt om gerichte actie. Andere, met name de Europese Kaderrichtlijn water (KRW) en de Europese Kaderrichtlijn mariene strategie (KRMS), spelen een centrale rol bij de bescherming van de natuur door middel van ecosysteemgericht beheer. Op grond van de KRW moeten de lidstaten een “goede toestand” voor alle waterlichamen (meren, rivieren en grondwater) bereiken door middel van een duurzaam en gecoördineerd beheer van volledige stroomgebieden. Evenzo wordt in de KRMS opgeroepen tot een goede milieutoestand in het mariene milieu, waarbij druk en vervuiling worden aangepakt.

Deze EU-richtlijnen en wetten helpen o.a. ook Nederland om schonere lucht te krijgen, over te schakelen op schonere energie, de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen en een toenemend deel van hun land- en mariene gebieden te beschermen, onder meer via het Natura 2000-netwerk. De groene infrastructuur van de EU verbindt steeds meer natuurlijke ruimten, waardoor wilde dieren zich daartussen kunnen verplaatsen. Steden plannen groene en blauwe ruimten als een manier om zich voor te bereiden op de gevolgen van klimaatverandering en bij te dragen tot het behoud van de biodiversiteit.

De Europese Green Deal schetst de lange termijnambitie van de EU om tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent met een duurzame economie te worden en wordt uitgevoerd door middel van belangrijke beleidsinstrumenten zoals de EU-biodiversiteitsstrategie voor 2030, de “van boer tot bord”-strategie, de EU-strategie voor aanpassing aan de klimaatverandering en de nieuwe EU-bosstrategie voor 2030. Het wordt ook gesteund door andere initiatieven, waaronder het actieplan voor de circulaire economie, de strategie voor chemische stoffen en het actieplan tegen verontreiniging.

In het Hoofdlijnenakkoord van de PVV, VVD, NSC en BBB zijn al maatregelen en een inzet opgenomen om de invloed van de EU op het eerdergenoemde Europese beleid voor natuur en milieu te beperken. De meeste Europese landen, waaronder Nederland, blijven ver achter op de huidige doelstellingen voor natuur en biodiversiteit. Daarbij komt ook nog een voortdurende Nederlandse inzet om het Europese beleid in te perken in combinatie met een nationaal beleid waarbij de doelstellingen voor natuur en biodiversiteit nog verder weg komen te liggen. De EU is nu belangrijker dan ooit voor de bescherming van de natuur, biodiversiteit en een gezonde leefomgeving in Nederland. Ga daarom vooral stemmen.

Het Wereld Natuur Fonds heeft het stemgedrag in de afgelopen jaren van de Nederlandse politieke partijen in Europa en hun verkiezingsbelofte op het gebied van natuur en milieu overzichtelijk op een rij gezet.

Op een makkelijke manier kan je zo je stem bepalen. We kunnen niet zonder natuur, ga dus vooral stemmen.