Polarisatie blokkeert onze gezamenlijk toekomst

31 januari 2024

Polarisatie blokkeert onze gezamenlijke toekomst

Onze samenleving staat bij grote maatschappelijke vraagstukken steeds meer bol van de tegenstellingen tussen partijen of bevolkingsgroepen. Of het nu gaat om klimaat en energie, landbouw en natuur, vlees of vegetarisch, rijk en arm, vluchteling of oorlog en vrede in de wereld. We weten met elkaar altijd wel een manier te vinden om pontificaal tegenover elkaar te staan vanuit het eigen belang. Maatschappelijke vraagstukken worden zo ook steeds meer vanuit ‘wij en zij’ benaderd. Vaak meer op basis van emotie dan op ratio. Feiten en fictie zijn nog maar nauwelijks te (onder)scheiden. Ook vergroot de politiek te vaak deze tegenstellingen, uiteindelijk met nog meer polarisatie tot gevolg. We hebben met elkaar geleerd om zo de huidige status quo te handhaven. We zijn verleerd om noodzakelijke beslissingen te nemen vanuit het algemeen belang. Uiteindelijk nemen we zo dus geen beslissing of schuiven de beslissingen steeds verder voor ons uit. Voor de korte termijn lekker makkelijk en geen ruzie. Maar voor de middellange termijn een onhoudbare ontwikkeling. De zaken die om een oplossing vragen stapelen zich op en worden steeds weerbarstiger en oplossingen zijn steeds moeilijker en tegen een hoge prijs nog te vinden.

De verschillende partijen en bevolkingsgroepen verharden zo steeds meer en kunnen bijna niet meer vanuit het maatschappelijk belang tot gedragen oplossingen komen. We verleren ook steeds meer om in gesprek te komen met mensen met andere opvattingen, want dat zijn de tegenstanders. De dialoog stagneert, de polarisatie neemt toe en oplossingen komen zo geen stap dichterbij. We gaan eigenlijk als land steeds verder het moeras in en verspillen kostbare tijd om de toekomst te omarmen. Veel kansen gaan zo verloren. Hierdoor krijgen ook steeds minder mensen vertrouwen in de overheid die helpt om problemen echt op te lossen. Integendeel, steeds meer mensen ervaren de overheid als aanstichter van hun problemen en zien de overheid als een onneembare vesting. Het sentiment dat mensen weinig inspraak hebben, voedt het wantrouwen en de spanningen tussen burgers en overheidsinstanties. Doordat de overheid niet tot oplossingen komt zijn steeds meer mensen en organisaties veelal gedwongen om naar de rechter te gaan om voor hun reële problemen, die vaak al jaren aan de orde zijn, tot een oplossing te brengen. Gelukkig leven wij in een land waar dat kan, maar het holt onze democratische rechtstaat steeds verder uit als bestuurders niet doen waarvoor ze gekozen zijn.

Waar we vroeger met polderen tot gezamenlijke oplossingen kwamen, zitten de verschillende belangen nu rond de bestuurstafel zonder de echte ambitie om nog tot oplossingen te komen. Want je zit daar toch voor je eigen belang en wijst naar de overheid? Of nog makkelijker: je neemt niet meer deel en zet de hakken in het zand. Zeker als je niet volledig je zin kan krijgen is dat de houding van nu. De cirkel is weer rond en de oplossing nog verder weg. Volgens mij heeft niemand in Nederland ooit volledig zijn zin gekregen en is Nederland groot geworden vanuit het compromis en het gezamenlijk de schouders eronder zetten. Voor veel vraagstukken moeten wij de komende jaren snel oplossingen vinden. Anders verdampt onze gezondheid, de leefomgevingskwaliteit, onze welvaart en het toekomstperspectief dat ons gezamenlijk verbindt. Daar ligt onze gezamenlijke uitdaging en het gezamenlijke belang. Nog meer polarisatie staat onze toekomst daarbij stevig in de weg.

In deze eerste nieuwsbrief van 2024 veroorloof ik mij natuurlijk ook om iedereen een mooi en succesvol 2024 te wensen. Maar ik hoop ook dat iedereen persoonlijk de moeite wil nemen om vanaf dit jaar de polarisatie in onze samenleving te doorbreken. Dat kan door te gaan voor wat ons bindt en wat Zuid-Holland weer vitaal en toekomstbestendig maakt voor nieuwe generaties. Moeilijke besluiten niet uit de weg te gaan, maar gezamenlijk oplossingen vinden, zoals generaties voor ons dat ook hebben gedaan. Weg met de polarisatie en op naar meer samenwerking. Vanuit de NMZH gaan wij deze stap nog meer zetten in 2024.  De samenwerking zoeken waar dat maar enigszins kan. Uiteindelijk hebben wij meer wat ons bindt dan blijven hangen in nog meer polarisatie.