Omgaan met verlies

In de afgelopen decennia is Nederland geworden zoals het nu is. Hoogproductief in de export van vlees, zuivel, groenten en bloemen. Excellerend in de fossiele economie. Uitstekende mobiliteit, Nederland distributieland, en ongekende activiteiten in de luchtvaart. Hoog efficiënt en kostenbewust op het economische vlak. Overal is beleid voor gemaakt waarmee de economie kon blijven groeien. Iedere m2 is benut voor ons economisch welbevinden. In de Europese economische lijstjes staat Nederland er ieder jaar top op. Er was maar heel beperkt ruimte voor kritiek of roep om verandering. Dat werd eigenlijk iedere keer weggezet als nodeloos geklaag en het in de weg staan van de vooruitgang. Inspraakprocedures weggezet of gelabeld als vertragen van besluitvorming of persoonlijke frustratie van een idealist die onhaalbare doelen nastreeft. Op die mainstream konden wij politiek en bestuurlijk erg lang vooruit in Nederland.

Natuurlijk ontstond zo steeds meer biodiversiteitsverlies, werd de groene ruimte steeds schaarser. Natuur en landschap hadden in dit proces maar een zeer beperkte stem. Op deze Europese lijstjes bungelt Nederland standaard onderaan, vaak ook nog onder Cyprus en Malta. Maar dat leverde niet direct problemen op voor de korte termijn. Dus gingen wij door. De voorstanders van toen, die door zijn gegaan op de ingeslagen weg zijn vaak de tegenstanders van nu, wanneer het om verandering en verduurzaming gaat. En dat binnen één generatie.

Tot de wal het schip gaat keren. Er ontstonden steeds meer zoönosen, met blijvende gezondheidsschade door Q-Koorts en Long Covid. De uitstoot van emissies en ander effecten op de volksgezondheid is steeds structureler en bedreigt nu ook meer onze toekomst. Vooral voor mensen die dicht bij een bron wonen, zoals bij Chemours in Dordrecht, maar ook in de omgeving bij Tata Steel. Vergunningverlening en handhaving schieten tekort in het beschermen van de directe bevolking. Ook effecten op onze sociale structuur zijn steeds meer zichtbaar geworden. Woningnood, maximaal financieel rendement en beleggingswaarden bepaalde de mate van woningbouw in plaats van de sociale behoefte voor betaalbare huizen. De ratrace in de voedselindustrie en landbouw. Veel produceren tegen zo laag mogelijke kosten en voor een lage prijs. Dierenwelzijn was geen issue. Met als resultaat dat iedereen nu meer verdient aan de landbouw, dan de boer zelf.

Een overheid die meer oog had voor het goed laten functioneren van het huidig economisch model in plaats van inzetten op de transitie waar, hoe we het ook wenden of keren, Nederland voor staat. Met de bankencrisis, toeslagenaffaire en Groningen als pijnlijk resultaat. Waar de bankencrisis – met man en macht – is opgelost, staan de getroffenen in de toeslagenaffaire en de Groninger nog steeds met lege handen en worden zelfs mensenrechten geschonden. De steeds groter wordende grondstoffen schaarste en verdiepende klimaatcrisis maken het gebrek aan visie en perspectief vanuit onze overheid compleet.

In ons prachtige land zijn wij door onze leef- en bestuursstijl op alle fronten vastgelopen. Met snelle en grote stappen staat nu veel ter discussie en moet veel ook anders gaan worden. Teveel Nederlanders moeten al heel lang omgaan met verlies. Nu zijn het de boeren die vastzitten in een verouderd landbouwsysteem en geconfronteerd worden met de gevolgen. Alle kostbare jaren die zijn vermorst om tot oplossingen te komen wreken zich nu. Natuurlijk staat de boosheid van vandaag nog oplossingen in de weg. De jaren van hard werken zonder perspectief eisen hun tol. Het is niet niks als je vertrouwende politieke partij, na jarenlang van pappen en nathouden, je voor je gevoel in de steek laat. Bestuurders van boerenorganisaties, niet veel meer te bieden hebben en nauwelijks moed hebben om het pad naar de toekomst voor de landbouw in Nederland in te gaan. Toeleveranciers en niet te vergeten ook de huisbank van de landbouw, die enorm blijven verdienen aan deze situatie en als we niet uitkijken dat op weg naar nieuwe vormen van natuurinclusieve landbouw ook blijven doen. De boer verdient een eerlijke prijs voor een eerlijk product. Daar kunnen uiteindelijk jij en ik het best voor zorgen met de keuze van het voedsel op ons bord.

Zonder perspectief wordt de boosheid en radeloosheid alleen maar groter. Dat zie je in Groningen en bij de toeslagenouders. Zonder perspectief wordt omgaan met verlies ondragelijk.

Gelukkig zijn er ook boeren die hun weg naar de toekomst wel vinden. Vooral op eigen kracht extensiveren richting biologische boeren of in het gaan toepassen van kringlooplandbouw en produceren voor de korte voedselketen. Vanuit de NMZH steunen wij deze boeren. In combinatie met groene en blauwe diensten en nieuwe verdienmodellen als Valuta voor Veen krijgen boeren zo perspectief, wordt er meer natuurinclusief geproduceerd en kan het typische Hollandse landschap zich verder blijven ontwikkelen. Naast de productie van voedsel, blijft de boer een cruciale rol spelen in het landelijk gebied

Dat is een ontwikkeling die niet iedereen direct omarmt, maar wel werkt voor een groeiend aantal boeren met wie wij in Zuid-Holland samenwerken. Realisme vanuit idealisme. Maar zoals altijd zijn er ook andere vormen te bedenken die beter aansluiten bij de transitie van de gangbare landbouw. Ook daar staan wij open voor en bieden kansen.

Hoe trekken wij Nederland weer vlot. Op dit moment zit alles op slot en gijzelt de stikstofcrisis ons allemaal. Nederland is een prachtig, maar klein land waar niet altijd en overal alles meer kan. Door op gebiedsniveau samen te werken kunnen wij oplossingen bereiken die ons uit deze crises helpen en weer perspectief gaan bieden. Samen bouwen aan een nieuwe toekomst voor Nederland. Waarbij alle partijen die een bijdrage moeten leveren dat ook daadwerkelijk gaan doen. Misschien krijgen wij het niet helemaal perfect, dat hoeft ook niet helemaal. Als wij ons maar blijven realiseren dat oplossingen nodig zijn voor de langere termijn met voldoende perspectief voor iedereen en dus ook voor de boeren en natuur. Vanuit een circulaire economie valt voor Zuid-Holland weer veel te bereiken.

Door eigen richting, zoals nu met het vernietigen van 100 oude knotwilgen in de Krimpenerwaard. Of bij een Minister thuis je gram halen met oproerachtige acties brengt ons geen stap dichterbij. De overheid moet leiderschap tonen én perspectief bieden voor de toekomst, maar wij moeten zelf ook kansen creëren, zoals al veel boeren en vernieuwende initiatieven in Zuid-Holland hebben gedaan. Als wij niet willen veranderen houdt uiteindelijk alles gewoon op. Ieder weldenkend mens realiseert zich dat de weg terug er niet meer is. Dat wordt in verschillende opzichten een tweede zondvloed, maar dan zonder ark.

Spreekt je dit aan. Laten wij dan in gesprek komen deze zomer en kijken wat wij voor elkaar kunnen betekenen.

Alle blogs