Klimaatdoelen 2030?

6 januari 2025

Klimaatdoelen 2030? 

Het is 2025 een nieuwjaar. Nog maar vijf jaar scheiden ons van 2030, het jaar waarin we onze klimaatdoelen voor 2030 moeten bereiken. Sinds de ondertekening van het Klimaatakkoord op 18 juni 2019 werkt de NMZH samen met anderen aan projecten en programma’s die écht een verschil maken. Maar eerlijk? Het voelt alsof we tegen de stroom in zwemmen. Er zijn veel obstakels en het is een constante strijd om de voortgang vast te houden. Sommige initiatieven lopen moeizaam, maar ik zie nu langzaam meer beweging. Toch frustreert het me dat het Kabinet nog altijd niet écht zijn verantwoordelijkheid neemt, en dat baart me zorgen voor de toekomst.

Aan het begin van dit jaar stel ik mezelf de vraag: waar staan we eigenlijk? Zijn we écht op koers om de doelen voor 2030 te halen? De onderzoeksrapporten uit 2023 en 2024 geven een voorzichtig beeld, maar eerlijk gezegd blijf ik met vragen zitten. Natuurlijk is het ingewikkeld en is nog veel afhankelijk van een stevige overheidsinzet. De voortgang blijft nog onzeker en er liggen nog veel acties voor ons. Toch wil ik meer duidelijkheid. Raadpleeg de meest recente onderzoeksrapporten en voel een diepe nieuwsgierigheid om te begrijpen hoe we er nu echt voorstaan.

Waar staan we nu?

Nederland wil een CO2-reductie van 55% (het EU-doel) in 2030 halen, met een ambitie om dat op te rekken naar 60% in vergelijking met 1990. Tot nu toe hebben we vanaf 1990 de uitstoot in 35 jaar met zo’n 30-35% teruggebracht. Dat betekent dat we in de komende vijf jaar nóg minstens 20-25% moeten verminderen. Dat is geen gemakkelijke opgave, ook gezien de beschikbare tijd tot 2030. Wat nu voor ons ligt, vraagt meer lef, meer creativiteit en bovenal doorzettingsvermogen.

Wat zijn de grootste uitdagingen?

Ik merk dat de verduurzaming van de industrie en landbouw nog steeds sleutelopgaven zijn. In de industrie blijven broodnodige investeringen nog te veel uit en het ontbreekt aan adequaat stimulerend beleid. De energietransitie voelt alsof we door modder ploeteren, met een infrastructuur die niet klaar is voor waterstof en energieopslag en met een netcongestie tot waarschijnlijk 2035. Wind- en zonneparken stuiten op eindeloze vergunningstrajecten en ruimtelijke beperkingen. In de mobiliteit blijven fossiele brandstoffen dominant, terwijl de landbouw worstelt met schaalbare oplossingen en een noodzakelijke herstructurering die veel weerstand oproept. Ga er maar aanstaan alles bij elkaar een enorme opgave waarbij de samenleving als geheel het niet als een noodzakelijke gezamenlijke opgaven ziet. Te veel sectorale belangen, te veel sectorale prioriteiten, hoe breng je dat bij elkaar om succesvol te werken aan klimaatdoelen?

Wat moet er nu gebeuren?

We hebben nog vijf jaar. Dat klinkt als veel tijd, maar dat is het niet. We moeten nú handelen. Dit is wat wij denken dat er met prioriteit moet gebeuren:

1. Elektrificatie en waterstofgebruik in de zware industrie móeten nu gestimuleerd gaan worden, samen met stevige CO2-prijzen, innovatieprogramma’s en terugdringen van netwerkkosten.
2. Het bouwen van wind- en zonneparken moet een topprioriteit zijn, net als investeren in energieopslag. Als we dit niet snel genoeg doen, zal kernenergie steeds relevanter en noodzakelijker worden.
3. Elektrisch rijden moet de norm worden. Tegelijk moeten we fossiele brandstoffen ontmoedigen en het openbaar vervoer veel aantrekkelijker en gebruiksvriendelijker maken.
4. Van kringlooplandbouw een realiteit maken, veestapels verkleinen en boeren helpen om koolstoflandbouw op te schalen.
5. Onze natuur verdient meer aandacht, van het versterken van biodiversiteit tot het toepassen van innovatieve technieken voor waterzuivering.
6. Bewustwording creëren. Dit gaat ons allemaal aan. Het betrekken van burgers, bedrijven en overheden is cruciaal om vooruitgang te kunnen blijven boeken.

Ik ben me er pijnlijk van bewust dat deze maatregelen niet altijd populair zijn. Klimaatmaatregelen vragen offers, en die zijn niet voor iedereen gelijk. Als we niet eerlijk omgaan met de lastenverdeling, verliezen we draagvlak. Dat zou funest zijn. We moeten strategisch investeren in kwetsbare groepen en regio’s en leren door onze aanpak continu te blijven evalueren.

Waar staan we op 1 januari 2025?

Nederland staat voor een enorme uitdaging. De huidige voortgang is onvoldoende en een versnelling van beleid en uitvoering is onvermijdelijk. Zonder ingrijpende maatregelen dreigt Nederland slechts 45% CO2 reductie te halen tegen 2030, met mogelijk pas volledig succes rond 2035.

Of het écht rampzalig is om de klimaatdoelen vijf jaar later te halen, hangt af van de gevolgen van die vertraging. Elk jaar extra uitstoot brengt ons dichter bij kritieke kantelpunten in natuurlijke systemen, zoals het smelten van ijskappen of het afsterven van bossen, met onomkeerbare gevolgen voor klimaatverandering. Bovendien maakt uitstel de oplossing duurder. Hoe langer we wachten, hoe groter de investeringen die nodig zijn in technologie en infrastructuur, en hoe zwaarder de aanpassingskosten. Vertraging treft ook kwetsbare groepen disproportioneel. Zij hebben minder middelen om zich aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering, zoals extreme weersomstandigheden of stijgende voedselprijzen. Daarnaast kan het falen om op tijd doelen te halen onze internationale geloofwaardigheid schaden, wat onze invloed op andere landen verzwakt. Elke extra ton CO2 die nu wordt uitgestoten, versterkt de uitdagingen voor toekomstige generaties, omdat het broeikasgas tientallen jaren in de atmosfeer blijft hangen.

Toch hoeft een vertraging van vijf jaar niet direct catastrofaal te zijn. Voortgang, zelfs met vertraging, blijft waardevol. Innovaties kunnen sneller ontwikkelen dan verwacht en efficiëntere oplossingen bieden. Bovendien bevindt Nederland zich niet alleen in deze uitdaging. Veel landen worstelen ook om hun klimaatambities te halen, wat relatieve schade en risico’s kan beperken.

De klimaatopgave is geen kwestie van geloof, met voor- en tegenstanders, maar een onontkoombare realiteit die ons allemaal raakt en vraagt om een gezamenlijke aanpak. De verdienmodellen van het verleden zijn in de nabije toekomst niet langer houdbaar. De oplossingen van morgen vereisen een nieuwe manier van denken en handelen. Vasthouden aan wat in het verleden werkte, biedt geen enkele garantie voor een duurzame toekomst. Hoe langer de noodzakelijke omschakeling duurt, hoe complexer en kostbaarder het proces uiteindelijk zal worden.

De klimaatopgave is vaak moeilijk te overzien, wat leidt tot terughoudendheid en de neiging vast te houden aan de vertrouwde praktijken. Ook de politiek versterkt dit proces om electorale schade op de korte termijn te voorkomen. Hierdoor worden wij elkaars gevangenen in dit voor de samenleving moeilijke maar noodzakelijke transitieproces.

De sleutel tot vooruitgang ligt in samenwerking en het gezamenlijk aanpakken van deze uitdaging met oog voor innovatie, toekomstgerichte oplossingen en wederzijds respect voor elkaars belangen. Alleen zo bouwen we aan een leefbare en veerkrachtige toekomst voor Nederland en creëren wij kansen voor een circulaire economie.

De tijd blijft dringen. Maar als samenleving gaat het ons lukken.

In dit eerste blog van 2025 wens ik u allen ook een gezond en succesvol 2025 toe. Laten wij samen ook dit jaar blijven werken aan een mooi en duurzaam Zuid-Holland