Gezocht: bestuurders met lef en visie!

Gezocht: bestuurders met lef en visie!

In nog geen twee maanden tijd ziet de wereld er weer totaal anders uit. In Oekraïne wordt bitter hard gevochten voor onafhankelijkheid en democratie. Rusland gedraagt zich als een ouderwetse dictator met een enorme expansiedrift met het idee om het oude Russische Rijk te herstellen. Daar hebben wij jammer genoeg het eind nog niet van gezien. Dit alles blijft natuurlijk niet zonder gevolgen en heeft ook grote effecten op de wereldeconomie. Ook in Nederland zijn die zichtbaar. De grote mate waarin wij nu afhankelijk zijn van Russische olie, gas en kolen komt nu slecht uit en gaat zich steeds meer wreken. Maar is wel het gevolg van het feit dat wij met elkaar de afgelopen jaren veel te weinig hebben gedaan aan de omschakeling van fossiele brandstoffen naar duurzame energie. De achterliggende jaren leidde het verder dichtdraaien van de Groningse gaskraan tot meer gasaankoop in Rusland. In plaats van een versnelling in de opbouw van een eigen strategische positie bij het opwekken van duurzame energie en warmte. De status quo was belangrijker dan de versnelde noodzaak van de energietransitie. Het is dan makkelijker om gewoon weer gas in te blijven kopen ongeacht de afzender. Veel kostbare tijd is vermorst en zoals iedereen nu kan zien is dit niet zo maar even snel te veranderen, ondanks dat iedereen uit solidariteit met Oekraïne dit wel zou willen.

De glastuinbouw, een van de grote hofleveranciers van voedsel in de wereld staat er hierdoor ook steeds beroerder bij. De omschakeling moet sneller en de voedselproductie nog duurzamer worden. Van een sector met grote ambities. Blijkt de afhankelijkheid van fossiele brandstof nog veel te groot. Ondanks de glastuinbouwondernemers die voorop lopen met innovatieve aanpakken en al omgeschakeld zijn naar andere energiebronnen volgt het grote peloton maar heel langzaam. Tijd dus om echte en betekenisvolle stappen te zetten in de productie van duurzaam en gezond voedsel. Ook hier blijkt het handhaven van de status quo belangrijker dan de transitie. Veel kostbare tijd wordt zo vermorst en anderen springen zo in dit gat.

Ook de visserij, vooral de bodem beroerende visserij, verbruikt enorme hoeveelheden fossiele brandstof en klaagt nu steen en been over de torenhoge brandstofprijzen. De inzet op verduurzaming van de visserij zowel in vistechniek en de vloot gaat echter veel te langzaam. Met grote gevolgen niet alleen voor het marine leven, maar ook voor de toekomst van de Nederlandse visserij zelf. Vandaar ook weer de noodkreet vanuit de visserij om overheidscompensatie voor de hoge brandstofprijzen. Ook hier is de status quo belangrijker dan de transitie. Op niet al te lange termijn gaat zo het “licht” uit voor deze steeds kleiner wordende sector.

Het sluiten van de kolencentrale van de Amerikaanse participatiemaatschappij Riverstone Holdings LLC, gaat niet meer door. Met kolen valt meer te verdienen. Dus alle plannen rond sluiting zoals minister Jetten graag wil en het omvormen van de kolencentrale naar een utiliteitscentrale staan weer in de ijskast. Ondertussen gaat de uitstoot de komende jaren gewoon weer door en wordt de uitspraak in de Urgenda zaak weer niet gehaald. Eerst niet, dan weer wel en dan weer niet. Van een participatiemaatschappij zoals Riverstone Holdings LLC kan je bijna niets anders verwachten. Het zegt ook veel over het Nederlandse beleid. Een klein stapje vooruit en dan gelijk weer drie terug.

Ondertussen gaat de opwarming van de aarde gewoon door, bij ongewijzigde omstandigheden koersen we nu volgens het IPCC af op 3,2 graden Celsius opwarming in 2100. Voor 1,5 graden geven de meeste berekeningen aan dat de mondiale uitstoot vóór 2025 zijn hoogste punt bereikt moet hebben, rond 2030 al bijna gehalveerd moet zijn en rond 2050 op nul moet uitkomen, om daarna negatief te worden, dat wil zeggen dat er grote hoeveelheden CO2 uit de atmosfeer worden gehaald. Om ruim onder de 2 graden te blijven is er iets meer ruimte, maar ook hier moet de uitstoot in de komende jaren fors dalen en enkele decennia later op nul uitkomen. Het huidige klimaatbeleid is nog volstrekt onvoldoende en levert in 2030 hooguit een stabilisatie van de uitstoot op. Ik kan dit niet meer rijmen met de Kabinetsinzet.

Op 1 april is de hoofdlijnenbrief over de stikstofaanpak van minister van der Wal gepubliceerd. Wat echt nodig is voor de langere termijn staat goed in de brief. De toon is stevig en de aanpak duidelijk: versnellen en intensiveren. Doelen op het gebied van natuur, stikstof, water en klimaat moeten onontkoombaar worden gerealiseerd en de staat van de natuur wordt bepalend voor de mate waarin nieuwe activiteiten ontplooid kunnen en mogen worden. Maar wat we op korte termijn concreet kunnen gaan doen om de stikstofuitstoot fors te reduceren blijft schijnbaar nog moeilijk. Er moet nog veel uitgewerkt worden en uitgezocht. Vanaf de uitspraak van het Europees Hof, 7 november 2018 en de Raad van State, 23 mei 2019, liggen ontwikkelingen zo goed als stil en is er nog weinig perspectief dat dit snel gaat veranderen. Ik ben blij dat de brief met de juiste toon er nu ligt. Maar eigenlijk zeer teleurgesteld over de maatregelen die wij nu al kunnen doen. Ook hier zie je een balanceertoer ten opzichte van de landbouw en de maatschappelijke belangen van o.a. natuur en woningbouw. Tot nu was de status quo bij het stikstofdossier ook belangrijker dan de transitie. Ik hoop dat met de inzet van dit Kabinet dit nu snel gaat veranderen en bestuurders met lef de juiste maatregelen gaan nemen en de status quo echt kunnen gaan doorbreken.

De natuur in Nederland gaat steeds harder achteruit. Volgens de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) is de biodiversiteitscrisis even groot als de klimaatcrisis. Vitale natuur is cruciaal voor een leefbaar Nederland. Mensen hebben natuur nodig voor hun gezondheid, voor schoon drinkwater, voor gezond voedsel en voor schone lucht. In het advies ‘Natuurinclusief Nederland’ dat op 23 maart 2022 is overhandigd aan de minister voor Natuur en Stikstof roept de raad het kabinet op om de teruggang van natuur te keren en te zorgen voor herstel. Dat lukt alleen als de overheid inzet op de totstandkoming van natuur overal en voor iedereen. Het is geen 5 voor 12, maar al 5 over 12. Iets om je meer zorgen over te maken. De oude economie is dominant en bepaald het tempo van de klimaataanpak, de stikstofcrisis, de biodiversiteitscrisis, de wooncrisis, het ontstaan van steeds meer zoönoses en de volgende?

Je vraagt je af wat wij met onszelf aan het doen zijn. Een prachtig land als Nederland wordt steeds meer vleugellam, we raken onze economische positie kwijt, vertragen de investeringen in verduurzaming en circulariteit en raken zo steeds dieper in de malaise. Waar we eens creatief en vindingrijk de toekomst tegemoet gingen, laten wij nu de zaak veel teveel op z’n beloop. We kunnen het ons niet meer veroorloven om alleen de status quo te handhaven en maatregelen te bedenken die alleen de beeldvorming blijven bedienen en weer te weinig stappen voorwaarts betekenen.

We hebben bestuurders met lef nodig die wel willen besturen op wat nodig is vanuit hun verantwoordelijkheid. We moeten nu gaan aanpakken op alle niveaus. De formatie van de diverse gemeentebesturen in Zuid-Holland is in volle gang. Dit is de voorlaatste collegeperiode om hard te kunnen werken aan de doelen voor 2030 en om ook in iedere Zuid-Hollandse gemeente betekenisvolle stappen te zetten in de klimaatopgave en ingrijpende transitie waar we voor staan. Gemeenten zijn naast hun eigen inzet ook bij uitstek geschikt om meer handelingsperspectief te geven aan hun burgers en concrete maatregelen door te voeren gericht op de verduurzaming, energietransitie en het verbeteren van de leefomgevingskwaliteit. Als NMZH steunen wij deze bestuurders en staan wij met een helpende hand klaar.