Bomen, de bedreigde juweeltjes van Zuid-Holland

2 juli 2024

Een paar van die meldingen uit Zuid-Holland roepen verbazing op. Langs het spoor van Schiedam naar Delft is een park gepland waar nu heel veel bomen worden gekapt. Op het Brienenoord Eiland in Rotterdam wordt de voorheen verwilderde natuur met Schotse hooglanders omgevormd tot een stadspark. Ook deze plek is nu een kale gekapte vlakte. Bij Zoetermeer is de hele linkeroever van de Noord Aa kaalgekapt. De wilgen en het kreupelhout hebben het moeten ontgelden. Het Bieslandse bos ter hoogte van de Noord-Kade is een kwetsbaar stuk bosgebied omdat het nu helemaal is gerooid. Zo maar wat voorbeelden uit de praktijk.

Maar er zijn ook bijzondere bossen die veelal nog onder de radar zitten en die vanwege bestemmingsplannen op termijn bedreigd worden in hun voortbestaan. Dit heeft uiteenlopende redenen. Vaak willen ontwikkelaars juist in deze gebieden woningen bouwen. De gemeente heeft hiervoor vaak al jaren geleden toestemming gegeven en kan of wil dat niet meer terugdraaien om een claim van planschade te voorkomen. In heel Zuid-Holland zijn er zo al jaren stukken bos die verhypothekeerd zijn als beleggingsobject of die gereserveerd zijn voor projectontwikkeling.

Neem nu bijvoorbeeld het ooibos langs de Lek bij Krimpen aan de Lek, of het Bos van Los bij het buurtschap Nieuwendijk in de Hoekse Waard: allemaal locaties waarbij inwoners zich zorgen maken om de toekomst van deze juweeltjes.

Ooibossen zijn zeldzaam in Zuid-Holland en vormen een enorme bron van biodiversiteit. Deze bossen ontstaan op natuurlijke manier op natte plekken langs de grote rivieren. ‘Ooi’ staat voor een buitendijks nat terrein nabij een rivier, vaak met een ongelooflijke dichtheid aan zangvogels. De vrijwilligers van de Natuur- en Vogelwerkgroep Krimpenerwaard hebben de natuurwaarden geïnventariseerd en een rapport opgesteld over ecosysteemdiensten door het ooibos, zoals het afvangen en vastleggen van CO₂, het leveren van een bijdrage in het verbeteren van de luchtkwaliteit en de berging van rivierwater. Dit zijn allemaal maatschappelijke waarden van dit ooibos, maar toch is het enorm bedreigd. Wij steunen de betrokken bewoners bij het zoeken naar een oplossing om het ooibos voor de toekomst te behouden.

En dan het Bos van Los: dit bos is gelegen achter het buurtschap Nieuwendijk, en is een geliefde plek van wandelaars uit de Hoeksche Waard. Momenteel nestelen er roofvogels in het bos en leven er reeën. Aangrenzende delen van dit bos zoals bij Zwart Sluisje zijn al eerder gekapt. Het eerdere bezwaar vanuit Hoeksche Waard Landschap tegen deze kap werd afgewezen omdat er voldoende alternatieve nestruimte zou zijn voor de roofvogels in het Bos van Los. Daarna is in het Bos van Los zonder ontheffing op de Wet natuurbescherming voor de realisatie van twaalf woningen weer een aanzienlijk deel van het bos gekapt. Dit gaf weer problemen voor de aanwezige roofvogels – helemaal als je je bedenkt dat het Bos van Los eerder als vervangende nestplaats was aangewezen. Waar is toezicht en handhaving?  Daarna is het achterste gedeelte van het Bos van Los gekapt, weer zonder ontheffing op de Wet Natuurbescherming. Hoe hardleers kun je zijn als overheid dat dit weer zo gebeurt? Hoe vogelvrij maak je op deze manier ook de leefomgeving van roofvogels? Uiteindelijk zijn deze bomen herplant in Waddinxveen, wat ook weer bijzonder is. Ook hier steunen wij de bewoners om het laatste deel van het Bos van Los te behouden voor de toekomst.

2 juli 2024

Dat het niet goed gaat met bossen en bomen was al eerder duidelijk. In 2020 heeft het Rijk niet voor niets samen met alle provincies de bossenstrategie vastgesteld. Het doel van deze strategie is het verbeteren van de kwaliteit van bestaande bossen en de realisatie van 37.000 hectare extra bos in Nederland. Uiteindelijk moet het areaal bos toe gaan nemen naar 10% van het huidige landschapsareaal in Zuid-Holland. In Zuid-Holland is daarvoor een groeimodel Bos- en Bomenbeleid Zuid-Holland vastgesteld met als uiteindelijk doel de uitbreiding van bomen en bos om zo de natuur te versterken in de dichtstbevolkte provincie en economische motor van Nederland.

Onderdeel hiervan is ook een betere bescherming van bos en bomen. Vanuit de landelijke Wet natuurbescherming zijn er eisen opgesteld om bestaande houtopstanden te beschermen. Houtopstanden zijn groepen van bomen en/of struiken. Om de houtopstand in Zuid-Holland nog beter te beschermen zijn in de provinciale verordening de volgende extra regels opgenomen:

• Verplichten van boscompensatie: wanneer er bos verdwijnt moet er vooraf verplicht een compensatieplan ingediend en goedgekeurd worden.
• Bos dat gekapt is buiten het NNN (Natuur Netwerk Nederland) mag niet meer binnen het NNN gecompenseerd worden. Hiermee wordt voorkomen dat het totale oppervlak aan groengebied afneemt. Compensatie in recreatiegebieden (als de kap buiten deze gebieden heeft plaatsgevonden) is nog wel toegestaan, alleen moet er dan een twee keer zo grote oppervlakte voor teruggeplant worden.
• Extra bescherming voor A-locatie bossen, bosreservaten en groene houtopstanden van minimaal 1000m2 die voor 1850 zijn aangeplant.

Ook heeft Zuid-Holland aangegeven dat bomen en bossen van iedereen zijn. Dit hoeft zich niet te beperken tot natuurgebieden. Daarom wordt de uitbreiding van bos en bomen gekoppeld aan provinciale opgaven, en meegenomen in lopende gebiedsprocessen en programma’s. Naast dat de provincie zo werkt aan meer bos en bomen in Zuid-Holland, zet de provincie ook in om de vitaliteit van bestaande bossen te verbeteren. Er zijn dus voldoende aanknopingspunten voor het behouden en verder toekomstgericht ontwikkelen van de bedreigde juweeltjes van Zuid-Holland. Laten we dat dan ook doen.

Spreekt dit je aan of heb je zelf een situatie in je eigen leefomgeving waar bos en bomen letterlijk op omvallen staan? Laat het ons weten via info@milieufederatie.nl