Blog: Reflectie en bredere blik

28 september 2018

Blog: Reflectie en bredere blik

Het gaat goed met Nederland. De economie groeide in 2017 met 3,2%, deze groei zet zich ook door in 2018. De werkeloosheid was op 1 januari 2018 laag, zo´n 380.000 personen, dat is ongeveer 4,2% van de beroepsbevolking. Het werkeloosheidscijfer blijft ook in 2018 verder dalen. In het World Happiness Rapport 2017 komt Nederland uit op plek 6 van de 155 onderzochte landen als gelukkigste land ter wereld. 88% van de Nederlanders voelt zich gelukkig, slechts 3% voelt zich echt ongelukkig. Volgens dit onderzoek. Nederland staat in de World Economic Forum ranglijst van landen met de meest concurrerende economie ter wereld op plek vier. Nederland komt in dit soort lijstjes altijd als een van de best presterende landen boven drijven. Dat geeft wel een goed gevoel bij de gemiddelde Nederlander en veel vertrouwen in de toekomst.

Maar deze cijfers en overzichten zijn relatief, er wordt nauwelijks aandacht besteedt aan de gevolgen van deze enorme economische ontwikkeling en de effecten hiervan op mens en natuur. De gehanteerde rekenmodellen geven op dit punt maar beperkt inzicht. Wat zegt nu een prima functionerende traditionele economie als de effecten op langere termijn grote gevolgen hebben op onze leefomgevingskwaliteit, gezondheid en veiligheid. Juist een klein, mooi en welvarend land als Nederland zou hier meer aandacht voor moeten hebben.

Een paar voorbeelden ter illustratie in Zuid-Holland die niet zichtbaar worden in deze lijstjes en andere lijstjes.

Als ik naar een willekeurige plek op het strand ga en het oppervlak van een vierkante meter goed zeef dan vind ik altijd microplastic granulaatkorrels en nanoplastics. Er is ook al een naam voor deze niet of nauwelijks afbreekbare vervuiling; ´zeemeerminnentranen´.  Maar uiteindelijk zijn deze micro- en nanoplastics samen met andere plastics de veroorzakers van de plasticsoep in onze zeeën en oceanen. Eenmaal in ons milieu gaan ze deel uitmaken van onze voedselketen. Microplastics vind je al terug in wadpieren, mosselen, kreeften, vissen, stormvogels en zeehonden. In veel verzorgende producten zoals scrubs en tandpasta die wij dagelijks kunnen kopen zitten microplastics. Nivea, Colgate, L’Oreal, Garnier, Gillette, Clearasil, Johnson & Johnson, Ikea, Biotherm om een paar merken te noemen gebruiken deze microplastics.

Wanneer ik naar het prachtige Midden-Delfland ga en de waterkwaliteit meet in de buurt van het Westland dan tref ik restanten aan van de bestrijdingsmiddelen die gebruikt worden in de glastuinbouw. Fipronil is een insecticide en acaricide die in 2017 veel ophef veroorzaakte toen die werd gevonden in onze eieren. Deze stof wordt nu gewoon in het oppervlaktewater gemeten door het Hoogheemraadschap van Delfland. In Nederland is Fipronil (geproduceerd door BASF) nog steeds toegelaten om bepaalde plantenzaden te beschermen tegen aantasting door insecten. Duurzaamheid glastuinbouw verdient het om een koopargument te worden bij ons consumenten.

In de rivieren, ook op plekken waar oppervlakte water wordt ingenomen voor het maken van drinkwater, worden (potentiële) zeer zorgwekkende stoffen gemeten. Zeer zorgwekkende stoffen kunnen in geringe concentraties leiden tot grote, onherstelbare of langdurige schade aan mens, natuur en milieu. De bekendste voorbeelden zijn GenX, Pfoa en C8 in de regio Zuid-Holland Zuid. Van veel stoffen weten wij niet wat de precieze effecten zijn bij langdurige blootstelling en in cumulatie met andere stoffen. Maar toch worden ze vergund. Veel producten die wij kopen bevatten deze stoffen. Chemours in Dordrecht gebruikt GenX bij de productie van bepaalde fluorhoudende polymeren (waaronder Teflon). Wie heeft niet een pan met een antiaanbaklaag in huis. Waarschijnlijk iedereen, maar niet iedereen kent of overziet de gevolgen van de effecten van dit soort producten voor mens en milieu. Aan het eind van de levensduur verdwijnen dit soort producten weer in onze afvalketen. Afvalwaterzuiveringslocaties kunnen deze niet of nauwelijks afbreekbare stoffen met de huidige technieken niet uit het productiewater halen, zo komen legaal deze stoffen in het oppervlakte water. Drinkwaterproducenten zoals Oasen waarschuwen nu al voor de langere termijn effecten voor de productie van veilig en gezond drinkwater uit oppervlakte water.

In het landelijke gebied zorgt de intensieve en grootschalige productie van ons voedsel voor een enorme afname van de biodiversiteit. De Rode Lijst van bedreigde dier- en plantensoorten is in 2017 weer iets langer geworden, ook de mate van bedreiging is weer toegenomen. Wetenschappers waarschuwen al jaren dat dit nu gevaarlijke vormen aanneemt. Dit is niet alleen slecht voor de natuur maar uiteindelijk ook voor de mens. Een zo´n sterke afname van de biodiversiteit tast uiteindelijk ook de economie, het levensonderhoud van mensen en de voedselzekerheid aan.

Deze voorbeelden in Zuid-Holland vindt je niet terug in al die lijstjes en overzichten. De blik is nu eenzijdig gericht op economische groei, de korte termijn en de hiervan afgeleide effecten. Er zijn gelukkig ook lichtpuntjes. Nederland zet nu in om de klimaatdoelen van Parijs te halen. We ontwikkelen een circulaire economie die meer natuurinclusief moet gaan produceren. Dit vereist andere economische modellen en aanpakken, dit geeft nieuwe inzichten en legt andere accenten. Veel partijen werken samen aan een Deltaplan voor de biodiversiteitsherstel. Deze ingrijpende transitie biedt Nederland de komende tientallen jaren veel kansen en perspectief.

In de tussenliggende tijd kan iedereen al een bijdrage leveren als consument. Koop bewust producten die het milieu niet oneindig belasten. Geen crèmes en scrubs met microplastics, geen pannen met een teflon laag, geen voedsel waar onnodig veel bestrijdingsmiddelen voor worden gebruikt. Geen producten met onnodig veel verpakkingsmateriaal. Met deze consumentenkracht zetten wij bedrijven aan tot het maken van andere producten.

Samen voor een mooi en duurzaam Zuid-Holland