Gele bloeiende bermen: een vrolijk gezicht, of toch niet?

8 mei 2019

Het zal veel mensen niet ontgaan zijn, dat de bermen de afgelopen weken opvallend geel kleurden door bloemen. Een goed teken zou je op het eerste gezicht denken; het ziet er immers vrolijk uit en bloemen betekent toch voedsel voor bijen, vlinders en andere insecten?
Natuurlijk zijn bloemen altijd beter dan een glad gemaaid gazon, maar toch kunnen de bermen nog veel vrolijker worden dan dit geel.

De gele bloemen in de bermen en slootkanten die nu zo uitbundig bloeien zijn (in de meeste gevallen) raapzaad. Dit is een plantensoort die het goed doet op voedselrijke grond op plekken die kaal zijn of waar de bodem verstoord is. Daarom doet raapzaad het goed in bermen of slootkanten die geklepeld worden. Bij klepelen wordt de afgemaaide vegetatie in kleine stukjes gehakt en op de bodem achtergelaten. Hierbij wordt vaak groot materiaal gebruikt waardoor de bovenste laag van de bodem beschadigd raakt. Door het achterlaten van het maaisel worden voedingsstoffen aan de bodem toegevoegd. Dat is ongunstig voor de diversiteit van een berm of slootkant omdat hierdoor enkele soorten die snel kunnen groeien dominant zijn en andere plantensoorten die langzamer groeien geen kans krijgen. Bovendien moet door deze snelle groeiers de berm vaak gemaaid worden waardoor al het voedsel voor insecten in één keer verwijderd wordt, wat dus ongunstig is voor natuur en ook nog eens duur en intensief beheer betekent. Bermen die volledig geel kleuren van het raapzaad wijzen dus op voedselrijkdom en een verstoorde bodem, wat betekent dat het beheer voor verbetering vatbaar is.

Bij beheer van bermen of slootkanten dat gericht is op het versterken van natuurwaarden, wordt ingezet op verschraling, oftewel een afname van de voedselrijkdom. Het beste is om bermen gefaseerd te maaien zodat er op ieder moment nog bloeiende planten over zijn als voedsel voor insecten. Door het maaisel een paar dagen te laten liggen kunnen zaden eruit vallen en insecten eruit kruipen. Het maaisel kan daarna afgevoerd worden om te voorkomen dat de voedselrijkdom van de bodem toeneemt. Na verloop van tijd betekent dit dat snelle groeiers het minder goed gaan doen en steeds meer plantensoorten een kans gaan krijgen. Dan ontstaat pas een echt vrolijke berm of slootkant met een mix van verschillende soorten bloemen. Dat is ook goed voor de rijkdom aan insectensoorten omdat bijvoorbeeld bijen die voor hun voedsel afhankelijk zijn van slechts één of enkele plantensoorten hier voedsel kunnen gaan vinden. Bermen kunnen dus nog veel vrolijker worden dan alleen maar geel!